neurologopeda: Agnieszka Sułek
kontakt: a.sulek@zsp3.gliwice.pl
logopeda: Ewa Nowak
kontakt: e.nowak@zsp3.gliwice.pl
WRZESIEŃ – PAŹDZIERNIK U LOGOPEDY:
- we wrześniu przeprowadzane są przesiewowe badania mowy u dzieci przedszkolnych (z wyłączeniem maluszków ze względu na trwający okres adaptacji). Trwają one do października;
- dzieci najmłodsze (trzylatki) przez cały rok szkolny objęte są opieką logopedyczną w formie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej;
- na podstawie badań przesiewowych dzieci potrzebujące wsparcia logopedy kwalifikowane są do grupowych zajęć logopedycznych w zależności od ich indywidualnych potrzeb, pracują w 3-4 osobowych zespołach;
- rodzice otrzymują pisemną informację o kwalifikacji dziecka na zajęcia (w wielu przypadkach jest to kontynuacja zeszłorocznej terapii) – przekazywana jest ona przez wychowawcę grupy;
- zajęcia logopedyczne rozpoczynają się w I połowie października, zajęcia rewalidacyjne dla dzieci z orzeczeniem – we wrześniu;
- zainteresowanych rodziców zapraszam na konsultacje celem omówienia wyników badań przesiewowych, konsultacji, instruktażu ćwiczeń, postępów, kierunków terapii, itp.
Godzina dostępności: wtorek 13.00-14.00 w budynku PM20 (po wcześniejszej informacji);
PRAWIDŁOWY ROZWÓJ MOWY
| WIEK DZIECKA | TAK POWINNO BYĆ | ZWRÓĆ UWAGĘ! |
| 0 – 1 MIESIĄC | Dziecko w tym wieku posługuje się krzykiem i płaczem. Nie rozumie mowy, ale reaguje na różne dźwięki i dotyk (np. przytulenie, głaskanie). | |
| 2 – 4 MIESIĄC | Głużenie (gruchanie) – wrodzony odruch nieświadomy, którego celem jest usprawnianie narządów artykulacyjnych. Niemowlak „śpiewa” guu, agu, aku, ghy. W rozwoju ruchowym unoszenie główki. Reaguje na dźwięki, głośno się śmieje. | Dźwięki wydawane przez niemowlaki dzieci brzmią na całym świecie podobnie. Nie ma też szczególnej różnicy w głużeniu dzieci słyszących i niesłyszących. |
| 4 – 6 MIESIĄC | Gaworzenie – czyli pierwsze zabawy głosem – dziecko zaczyna prowadzić „rozmowę” z dorosłym opiekunem posługując się prostymi sylabami. | Gaworzenie będzie bardziej intensywne, jeżeli dorośli zwrócą na nie uwagę i będą naśladowali swoje dzieci – w ten sposób zachęcą je do mówienia. |
| 6 – 7 MIESIĄC | Gaworzenie samonaśladowcze – dziecko wielokrotnie powtarza identyczne sylaby (np. babababa, mamamama, dadadada). Próbuje rozkazywać i pytać np. „tot” – co to jest? W chwilach zadowolenia gaworzy. | Dzieci niesłyszące nie gaworzą w sposób samonaśladowczy. Jeśli niesłyszące niemowlę obserwowało w swoim otoczeniu język migowy zaczyna „gaworzyć” palcami. Ok. 7 miesiąca życia pojawiają się pierwsze prototypy wyrazowe, czyli wypowiedzi po raz pierwszy przypominające wyrazy np. „baja – bajka”. |
| 9-10 MIESIĄC | Echolalia (zmienne gaworzenie) – dziecko próbuje naśladować mowę dorosłych, jego wypowiedzi składają się z wielokrotnie powtórzonych różnych sylab. Rozumienie kilkunastu słów – m.in. imion, nazw zabawek oraz zakazu „nie” | Gaworzenie coraz bardziej upodabnia się w brzmieniu do danego języka. |
| 11-12 MIESIĄC | Wypowiedzi „przypominające” brzmieniem wyrazy danego języka. | Roczne dzieci wymawiają przeciętnie ok. 6 słów, ale są i takie, które nie potrafią wymówić jeszcze żadnego i takie, które wymawiają ok 50 wyrazów. |
| 12-18 MIESIĄC | Jeden wyraz zastępuje zdanie, a właściwie kilka różnych zdań np. ”da” jako „daj misia”, „połóż tutaj” | Pierwszy wyraz, który coś znaczy powinien pojawić się między 8 a (najpóźniej) 18 miesiącem życia. |
| 18-23 MIESIAC | Początek wypowiedzi dwuwyrazowych. Dziecko używa przede wszystkim rzeczowników, czyli nazw. | 20 miesięczne dziecko wymawia śrdnio ok 170 wyrazów. |
| 2 LATA | Dziecko zadaje coraz więcej pytań, używa również przeczeń. Pojawia się rozróżnianie „ja”-„ty”. | W mowie przeważają zdania pojedyncze. |
| 3 LATA | Poprawna wymowa: Samogłosek ustnych [a,e,i,o,u,y] Spółgłosek nosowych: [m,n,ń] Półspółgłosek: [j,ł] Spółgłosek [h,f,w,t,d,p,b] | Trzylatek może jeszcze wymawiać spółgłoski dźwięczne z niepełną dźwięcznością a nawet jako bezdźwięczne np. „woda” – „foda”. Trzylatek rozwija swoją mowę – coraz częściej posługuje się zdaniami złożonymi. |
| 4 LATA | Poprawna artykulacja spółgłosek [k,g,ś,ź,ć,dź]. Dziecko może jeszcze zamieniać [ś,ź,ć,dź] na [s,z,c,dz]. | 4 latek nie powinien zamieniać [t,d] na [k,g] i odwrotnie.Może natomiast zamieniać [sz,rz,cz,dż] oraz [s,z,c,dz] na [ś,ź,ć,dź]. Przed ukończeniem 3 lat i 8 miesięcy wiele dzieci zamiana [r] na [j]. |
| 5 LAT | Poprawna wymowa [sz,rz,cz,dż] lub zastępowanie ich [s,z,c,dź]. Poprawna wymowa [r] lub zastępowanie jej [l], | Dziecko w wieku 5 lat ma prawo tworzyć „własne” wyrazy. Niewielka część dzieci 5-letnich poprawnie wymawia [r]. |
| 6 LAT | Poprawna wymowa [sz,rz,cz,dż] oraz [r] – może zdarzać się jeszcze zamiana głosek, ale coraz rzadziej. | Większość dzieci poprawnie wymawia głoskę [r] zanim ukończy 6 rok życia.Duża część dzieci spółgłoski dźwięczne wypowiada jako częściowo dźwięczne. |
| 7 LAT | Prawidłowa wymowa wszystkich spółgłosek i samogłosek języka polskiego. | Do około 10 roku życia mowa dziecka będzie nabierała cech „mowy dojrzałej” |
NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE WADY WYMOWY I ZABURZENIA MOWY W WIEKU PRZEDSZKOLNYM:
SEPLENIENIE MIĘDZYZĘBOWE
Podczas realizacji głosek [s,z,c,dz] lub [sz,rz,cz,dż] lub [ś,ź,ć,dź] lub [t,d,n] język jest wsuwany między zęby.
SEPLENIENIE BOCZNE
Podczas wymawiania głosek [s,z,c,dz] lub [sz,rz,cz,dż] lub [ś,ź,ć,dź] język jest ułożony niesymetrycznie i strumień powietrza uchodzi prawą bądź lewą stroną (bokiem).Powastaje nieprzyjemne charakterystyczne brzmienie („mowa Kaczora Donalda”)
SEPLENIENIE PROSTE (PARASYGMATYZM)
Powyżej 6 roku życia. Dotyczy głosek [s,z,c,dz] lub [sz,rz,cz,dż] lub [ś,ź,ć,dź]. Mogą one być zastępowane „czapka-capka-ćapka”.
KAPPACYZM / GAMMACYZM
Głoski [k] oraz [g] są zastępowane przez głoski [t] oraz [d] np. „kot- tot”, „gumka- dumta”
MOWA BEZDŹWIĘCZNA
Głoski dźwięczne są zastępowane przez ich bezdźwięczne odpowiedniki np.[b-p], [d-t], [ż-sz].
RERANIE, PARAROTACYZM
Głoska [r] jest zastępowana [l] lub [j]. Zdarzają się również nieprawidłowe realizacje głoski [r] np. [r] francuskie, [r] wargowe, [r] tylnojęzykowe;
NOSOWANIE
Nosowe brzmienie głosek ustnych (wrażenie kataru, zatkanego nosa) lub trudności w realizacji głosek nosowych, np. m(b), n(d), ą(oł), ę(eł)
OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY
Niższa sprawność mówienia dotycząca zarówno mówienia jak i rozumienia mowy.
JĄKANIE
Częste powtórzenia, przedłużanie dźwięków, sylab, słów lub częste zawahania lub pauzy zakłócające płynną mowę.
RODZICU
- Jeżeli zauważyłeś nieprawidłowości w mowie dziecka dotyczące zarówno mówienia jak i rozumienia mowy skontaktuj się z logopedą.
- Pamiętaj, że nauka mowy i wymowy nie może ograniczać się tylko do zajęć z logopedą.
- Praca z dzieckiem w formie zabawy musi być kontynuowana w ciągu całego dnia.
- Na sukces dziecka pracujesz TY i ONO.
